İslamcı Düşüncenin Hafızası: Sesler ve İzler
Yazar: Muhammed Mustafa Bilgili
2002’den bu yana ilmi sahada çalışmalar yapmak ve bu çalışmaları desteklemek gayesiyle faaliyetlerini sürdüren İlmi Etüdler Derneği (İLEM), akademide yaşanan dönüşümlerin müspet sonuçlar vermesi için gelenekten ilham alan, ancak neticede özgün bir ilim yaklaşımını hayata geçirme hedefini devam ettiren bir sivil eğitim kuruluşudur. Bu hedefi doğrultusunda Türkiye’nin siyasi fikir birikiminde önemli yeri olan İslamcılık düşüncesini, topluma tanıtmak ve kazandırmak üzere İslamcı Dergiler Projesi’ni 2013 yılında hayata geçirmiştir. Bu projeyle Türkiye’de İslamcılık düşüncesinin üretildiği, tartışıldığı ve yaygınlaştırıldığı 1908-2010 yılları arasında yayımlanmış dergilerin detaylı bilgilendirmesini ve dijitalleştirmesini gerçekleştirmiştir.
Üç merhalede yapılandırılan İslamcı Dergiler Projesi, 2015 yılında ilk aşamasını tamamlayarak 1960-1980 yılları arasında basımı gerçekleştirilen dergileri dijitalleştirmiş ve katologlamıştır. Akabinde 1. İslamcı Dergiler Sempozyumu’nu gerçekleştirerek “1960-1980 Arası İslamcı Dergiler: Toparlanma ve Çeşitlenme” adıyla kitaplaştırılmıştır. 2017 yılında ise 1908-1980 yılları arasında yayımlanan 58 dergiyi ele almış ve 2. İslamcı Dergiler Sempozyumu’nun bildirilerini “İslam’ı Uyandırmak” başlığıyla iki cilt olarak yayımlamıştır. Projenin üçüncü ve son merhalesine 2017 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteğiyle başlanmış, yaklaşık 400 derginin ve yayımlanmış 20.000’den fazla sayısı dijitalleştirilmiştir. 2018 yılında tamamlanan üçüncü merhale, 3. İslamcı Dergiler Sempozyumu ile neticelenmiş ve sempozyumun çıktısı 116 yazarın katkısı ile 4 ciltte, 72 makale, 49 şahıs portresi ve 47 dergi yazısının yer aldığı “’Bir Başka Hayata Karşı’: 1980 Sonrası İslamcı Dergilerde Meseleler, Kavramlar ve İsimler” başlıklı külliyat yayımlanmıştır. Bu aşamada ayrıca 30.000 dergiyi içeren İslamcı Dergiler Kütüphanesi oluşturulmuştur. Projenin sonunda 384 dergi, 22.300 sayı ve 745.938 yazı/makale dijitalleştirilerek kullanıma açılmıştır.
İslamcı Dergiler Projesi ekibi; gelen yoğun ilginin, tebriklerin ve akademik iştiyakın teşvikiyle yeni bir çalışmanın daha hayata geçirilmesi için kolları sıvayarak tanıtmaktan büyük onur duyduğum “Sesler ve İzler: Dergi Yayıncıları ile Sözlü Tarih Görüşmeleri” kitabını iki cilt olarak yayımlamıştır. 34 önemli isimle gerçekleştirilen sözlü tarih çalışması ve derlemesinden oluşan bu kitap, içerisinde İslamcı düşüncenin hafızası niteliğinde olan dergiler, olaylar ve kişilerin öykülerini barındırıyor. 1970 sonrası Türkiye’deki İslamcı düşüncenin serüveni, dönüşümleri ve kırılmaları hakkında çok sayıda bilgiyi bizzat aktörlerin ağzından aktarıyor. Kitap; İslamcılık fikrinde önemli yer tutan ekolleri, mekanları ve şahısları detaylı bilgileriyle okuyucusuna sunmanın yanı sıra, olgusal olarak yaklaştığımız birçok bilgiyi gerçekleştiricisinin bizzat ağzından, hayatın içinden aktarıyor. Tüm bunların yanı sıra dün ve bugünü, gelecek nesille buluşturma vazifesini gören bir köprü işlevi de görüyor.
Kitapta yer alan Rasim Özdenören, Hasan Aksay, Mustafa Yazgan, Ebubekir Erdem ve Merhume Şule Yüksel Şenler hanımefendi gibi 34 önemli isim ile görüşülerek Türkiye’de İslamcı düşüncenin dergiler aracılığı ile nasıl şekillendiği üzerinde duruluyor. Milli Türk Talebe Birliği, Malatya ekolü, Millî Mücadele Birliği, Akıncılar gibi grupların oluşum ve süreçleri; Ülkücülükten İslamcılığa geçiş serüveni, kadın hareketi, Kürtçe yayıncılık, siyasal süreklerin etkisigibi yakın dönemin daha birçok önemli olayı hakkında okuyucularına önemli bilgiler sunuyor. Kitap içeriğinin görüşme yapılan isimlerin doğum tarihine göre düzenlenmesi, paralel olayların sistematik olarak farklı ağızlardan anlatımını ve farklı yansımalarını takip etme olanağını da ayrıca okuyucuya sağlıyor. İki cilt olarak yayımlanan Sesler ve İzler kitabı, özgün anlatısı ve zengin içeriği ile İslamcılık çalışmaları için birincil kaynak olma potansiyelini de bünyesinde barındırıyor. Türkiye’nin akademik birikimine önemli katkıda bulunacak, özenle hazırlanmış bu hafıza eserini; sizlerle paylaşmaktan büyük bir gurur ve mutluluk duyuyorum.
