Körfez Ülkelerindeki Varlık Fonları: Devlet Toplum İlişkisi Üzerine Etkileri
İlem İktisat Çalışma Grubu, Durham Üniversitesi’nde İslam Ekonomisi ve Finansı alanında doktora çalışmalarına devam eden Erhan Akkaş’ı ağırladı. Gerçekleştirilen seminerde Akkaş; 2014 yılında Sussex Üniversitesi’nde hazırladığı “Körfez Ülkelerindeki Varlık Fonları: Devlet Toplum İlişkisi Üzerine Etkileri’’ başlıklı tezi ile faydalı izler bırakmak istediğini belirtti. Bu bağlamda “Körfez Arap İş Birliği Ülkelerin’de Varlık Fonu Uygulaması: İslam Finans Üzerine Etkileri” üzerine değerli bilgi paylaşımları yaptı.
Bu sunumda, petrol zengini körfez ülkelerinin oluşturmuş oldukları “Varlık Fonları” ve bu fonların bölgedeki İslami bankacılık ve finansı üzerine etkileri bahsedilmiştir. Körfez bölgesi, 1981 yılında 6 körfez ülkesinin (Bayreyn, Birleşik Arap Emrilikleri, Katar, Kuveyt, Suudi Arabistan) Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi’ni kurmaları ile birlikte dünya finans piyasası ve petrol dünyasında hakim güç olmaya başlamıştır. Körfez bölgesinde; petrol kaynaklı oluşan bu refah, İslami finansın oluşumunda ve devamında piyasanın en önemli kaynaklarsan birisi haline gelmiştir. Bunun yanında oluşturulmuş oldukları büyük fonlarla küresel finansa önemli oranlarda kaynak aktarmışlardır. Bu fonların başında ise 3 trilyon dolarlık büyüklüğe sahip olan varlık fonları gelmektedir. Körfez ülkeleri, bu fonlar aracılığı ile özellikle 2008 krizinden sonra dünya genelinde büyük yatırımlar yapmışlardır. Bu makalede ise bu sürecin nasıl başladığı, ne tür yatırımlara ağırlık verildiği ve İslami finansın gelişiminde ne gibi etkilerinin olduğu tartışılmıştır.
Körfezde “economic diversification” görülmektedir. Körfez’deki ekonomik uygulamaları; Bilgi Ekonomisi, Helal Ekonomisi, İslami Finans, Turizm ve Eğitim oluşturmaktadır. Aynı zamanda AKKAŞ; varlık fonları, devlet fonları olduğu için verilere ulaşılmasındaki zorluklardan bahsetmiştir. Ayrıca AKKAŞ; Katar Varlık Fonu’nun, prestij amacının olduğunu da örneklerle göstermiştir. Dubai İslam Ekonomisi Kalkınma Merkezi CEO’su Abdulla Mohamed Al Awar’ın bu alanda yaptıklarına değinilmiştir. Katar Yatırım otoritesinin Wolsvagen, Barclays, Sainsbury’s, Harrods, Paris Saint German, beIN Sport, Royal Dutch Shell, Fisker Automotive, France Telecom, Credit Suisse and Apeldoorn firmlarından oluştuğu ayrıntılarıyla ele alınmıştır. Körfez ülkeleri varlık fonları 3 trilyon $ Bir büyüklüğe sahiptir. Bu da dünyadaki tüm varlık fonlarının %35’ine denk gelmektedir. Bütçe fazlası vermeyen Endonezya, Avustralya, Brezilya gibi ülkelerde de varlık fonu var ancak büyüklük açısından çok sınırlı olduğunda bahsedilmiştir.
Soru cevap bölümüyle devam eden seminerde, Türkiye varlık fonu uygulaması hakkındaki soru ve diğer sorular yanıtlanarak faydalı bir program yapıldı.
