Mekân ve Rekabet Etkileşimi: İstanbul Merter Tekstil Merkezi’nde Mekânsal Yoğunlaşma – Rekabet Olgusu
Mekân ve Rekabet Etkileşimi: İstanbul Merter Tekstil Merkezi’nde Mekânsal Yoğunlaşma – Rekabet Olgusu, Muhammed Esad Tiryaki, 23 Mayıs 2015 Cumartesi, 17.00
Mekân tasavvurunun hem ufki manada hem de şakuli manada fetişistleştiği günümüzde mekân üzerine söz söyleme gayretinde olan, şehir ve bölge plancısı Muhammed Esad Tiryaki, kümelenme yaklaşımı çerçevesinde Kümelenme Yaklaşımı Çerçevesinde Mekânsal Yoğunlaşma-Rekabet İlişkisi: İstanbul Merter Tekstil Merkezi Örneği başlıklı yüksek lisans tezinin sunumunu gerçekleştirdi. Tiryaki, tezin esas amacının Merter tekstil merkezi örneğini kümelenme, mekânsal yoğunlaşma ve rekabet kavramları çerçevesinde incelemek olduğunu söyledi.
Klasik yerleşme teorisinden hareketle geliştirilen kümelenme (clustering) yaklaşımında, firmaların temel olarak sahip oldukları mekânsal yakınlık nedeniyle elde edecekleri avantajlara gönderme yapmaktadır. Kümelenme yaklaşımı bağlamında ortak bir takım hususlar olduğunu belirten Tiryaki, bunlardan ikisinin mekânsal yoğunlaşma ve rekabet olduğunu ifade etti.
Mekânsal yoğunlaşma kavramını, literatürde benzer ve tamamlayıcı faaliyetleri olan firmaların coğrafi mekânda mekânsal yakınlığı gerçekleştirmeleri ve bu firmaların sayıca çoğalarak birbirlerine yakın yerlerde konumlanmaları olarak tanımlandığını dile getiren Tiryaki, sayıca çoğalmanın önemli olduğuna dikkatleri çekti. Yani herhangi bir zaman diliminde herhangi bir mekânda mekânsal yoğunlaşma var mı yok mu sorusuna cevap ararken sayıca yoğunlaşmış firmaların varlığı önemli bir husustur. Mekânsal yoğunlaşmada bir takım ölçekler olduğunu belirten Tiryaki bunların kent ölçeğinden bölge ölçeğine ve daha sonra uluslararası ölçeğe kadar çıkabildiğini söyledi.
Tiryaki, rekabet kavramı için firma, kent, bölge ve ülke boyutları ve bunların yansımaları olan bir kavram olduğunu ifade etti. Temel olarak rekabeti Adam Smith’in ifade ettiği gibi işletmeler arası savaş olarak alarak tanımladı.
Kümelenme yaklaşımını rekabet kavramı bağlamında değerlendirdiğimizde en temel rekabetin firma düzeyinde olduğunu, firmanın gelişmişlik düzeyine göre rekabet unsurunu belirlediğini ifade eden Tiryaki, literatürde planlı ve organik kümelenme olmak üzere iki çeşit kümelenme olduğunu belirtti.
Planlı kümelenmenin, bir hükümet politikası olarak daha önceden karar verilerek planlı bir şekilde oluşturulduğunu buna mukabil organik kümelenmenin tamamen firmaların kendi kararlarıyla zamanla bir bölgede çoğalmaları ile oluştuğunu söyledi. Organik kümelenmeye örnek olarak Amerika’daki Silikon vadisini örnek gösterdi. Daha sonra Silikon vadisi örnek alınarak geliştirilen planlı kümelenmelerin ise yapay olmaları itibariyle başarısız olduklarını dile getirdi. Ancak yine de çok iyi planlanmış planlı kümelerin başarılı olabileceğini söyledi.
Tiryaki niçin tez kapsamında tekstil sektörünü seçme gerekçelerini şu sözlerle açıkladı;
- Kalkındırma hedeflerini gerçekleştirmede önemli rol oynaması.
- Sanayi üretim göstergeleri ve uluslararası ticaret gibi konularda önemli sektörlerden birisi olması.
- Tarihi süreç içerisinde uluslararası sanayileşmede ve rekabette söz sahibi olması.
Tiryaki, Türkiye’de 1933’te Sümerbank’ın kurulması ile tekstil sektöründe gelişme kaydedildiğini belirtti. Merter tekstil merkezinin organik bir kümelenme olduğunu belirten Tiryaki, buradaki firmaların hepsi tekstil firması olmadığını bunlar arasında bankaların, kargo şirketlerinin de bulunduğunu belirtti. Tiryaki son olarak sorulara cevap vererek sunumu bitirdi.
