Tarih Metafiziği ya da Kendilik Bilinci – Ayhan Bıçak
Tarih Metafiziği ya da Kendilik Bilinci, Ayhan Bıçak, 20 Nisan 2015 Pazartesi, 18.00
Dergâh yayınları arasından çıkan Tarih Metafiziği ya da Kendilik Bilinci adlı kitabın yazarı İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Ayhan Bıçak, İLEM Sunumları kapsamında konuğumuz oldu. Tarih Çalışma Grubu ev sahipliğinde gerçekleştiren sunumda Tarih Çalışma Grubu Koordinatörü Doç. Dr. Teyfur Erdoğdu moderatörlük görevini üstlendi. Sunuma Teyfur Erdoğdu’nun kitapla ilgili genel bir değerlendirmesi ile başlandı, sonrasında Ayhan Bıçak’ın kendi eserine dair düşünce ve görüşlerini açıklamasıyla devam edildi.
Ayhan Bıçak kendilik bilincinin bilgelik temelli ve felsefe temelli açıklanmaya ve anlamlandırılmaya çalışıldığını ifade ederek sunumuna başladı. Bıçak her iki açıklama geleneğini üç sacayağından teşekkül eder bir şekilde, köken, süreç ve gaye kavramları etrafında ele aldığını dile getirdi. Dolayısıyla Bıçak, tarih metafiziğinin de tarihî bir varlık olan insanı, ilk ilkelerden hareketle köken, süreç ve gaye bağlamlarında bütünlüklü bir şekilde açıklama denemesi olduğunu ileri sürdü.
Kendilik bilincinin bilgelik temelli izahatının temel ilkesini, evrenin yapısına, insanın evrendeki konumuna, niteliklerine ve vazifelerine dair malumatın yani hakikatin Tanrı tarafından verildiği kabulü oluşturduğunu ileri sürdü. Bıçak, bilgeliğin bir kavrayış ve yaklaşım tarzı olarak insan olmanın kökenini, sürecini ve gayesini başarılı bir şekilde açıkladığını; bu açılamalara bağlı olarak gelişen kendilik bilincinin de insan temelli kendilik bilincini oluşturmada iyi bir temel teşkil ettiğini ifade etti. Felsefe temelli kendilik bilicinin insanın yapısını esas alarak ve insandan yola çıkarak açıkladığı ve bu tutumun en belirleyici unsurunun da akıl olduğunu dile getirdi. Bıçak, bilgelik ve felsefe temelli açıklamaların noksanlık ve hatalarına rağmen yine de insanı açıklamada bütünlüklü bir şekilde resmetmekte kullanılan iki yol olduğunu sözlerine ekledi.
Bıçak, bilgeliklerdeki baskın olan kutsallık ve tarih metafiziklerindeki felsefî temellendirme kaygılarına teslim olmadan, tarihsel gerçeklikten yola çıkarak kendilik bilincini temellendirme denemesi yaptığı söyledi. Bıçak, tarihî bir varlık olarak insanının kendi varoluşunu/kendilik bilincini bilgelik ya da felsefe temelli açıklamasında eksik kalan taraflar olduğuna değindi. Buna binaen, insanlığın geleceği için kendilik bilincinin ahlaklılık temeline oturtulmasının daha faydalı olacağı uyarısında bulundu. Zira tarihsel sürecin olumlu seyretmesinde ahlaki değerlerin çok önemli bir paya sahip olduklarını ve ideal bir topluma öncülük eden aktörler arasında ahlaki değerlerin mühim bir konumda yer aldıklarını sözlerine ekledi. Ayrıca tarihi süreçteki kilit konumuna ilaveten ahlakın, gayenin de temeline konulabileceğini söyledi. Dolayısıyla gaye unsurlarını ahlaki değerlerden yola çıkarak yorumlamanın, insanlığın peyderpey gerçekleştireceği daha iyi bir dünya düzenini mümkün kılacağı düşüncesini dile getirdi. Ve ahlaklılık temelinde anlamlandırılmaya çalışılan insanlık anlayışının kendilik bilincinde de önemli bir değişime gideceğini katılımcılara hatırlattı Bıçak, insanlık için güler yüzlü, adaletli bir resim oluşturmak için ahlaklılığın kendilik bilincinde merkezî bir konumda bulunması gerektiği sözleriyle sunumunu nihayete erdirdi.