Türkiye’de Dini Grupların Değişimi Çalıştayı

Türkiye’de Dini Grupların Değişimi Çalıştayı, İLEM Toplum Çalışma Grubu, 15 Kasım 2014 Cumartesi

‘Türkiye’de Dini Grupların Değişimi’ başlıklı çalıştay İlmi Etüdler Derneği (İLEM) Toplum Çalışma Grubu tarafından 15 Kasım 2014 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirildi.
Türkiye’de dini grupların son 30 yılda toplumda ve siyasetteki hızlı değişime paralel bir biçimde geçirdiği hızlı ve kapsamlı dönüşümün analiz edilmesi, anlaşılması, gelecekte alabileceği biçimlerin ortaya konulması ve bu alanda belirli politikaların üretilebilmesi amacıyla düzenlenen çalıştaya konunun tarihsel,  sosyal ve siyasal boyutları ile alınmasını hedefleyen konu üzerineçalışan uzman ve araştırmacılar katıldı.
Çalıştaya Prof. Dr. Celalettin Çelik, Prof. Dr. Mustafa Aydın, Doç. Dr. Adem Efe, Doç. Dr. Mahmut Hakkı Akın, Dr. Necdet Subaşı tebliğleriyle, Prof. Dr. Mehmet Ali Büyükkara, Prof. Dr. Vejdi Bilgin, Doç Dr. Mustafa Tekin, Yrd. Doç. Dr. Lütfi Sunar, Yrd. Doç. Dr. İsmail Çağlar, Yrd. Doç.  Dr. Ümit Aktı, Yrd. Doç. Dr. Muhammet Özdemir’in de aralarında bulunduğu müzakereciler eleştiri ve değerlendirmeleriyle katkı sağladı.
Çalıştayın koordinatörlüğünü yürüten İstanbul Üniversitesi İlahiyat Faültesinden Doç. Dr. Mustafa  Tekin’in çalıştayın ve Türkiye’de dini grupların değişimi bağlamında yapılacak çalışmalara olan ihtiyacın öneminden bahsettiği açılış konuşmasının ardından ilk oturumageçildi.
Alanla ilgili çerçeve sunumların yer aldığı ilk oturumda Marmara Üniversitesinden Doç. Dr. Mahmut Hakkı Akın ‘Türkiye’deModernleşmesi Karşısında Dini Gruplar’ ve Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan Dr. Necdet Subaşı ise ‘Diyanet ve Örgütlü Dini Yapılar’ başlıklı tebliğlerini sundular. Türkiye modernleşmesi sürecinde dinî cemaatlerin konumları üzerine konuşmasını gerçekleştiren Doç. Dr. Mahmut Akın, dini cemaatlerin farklı dönemlerde farklı durumlarda olduklarını ve dönüştürülmeye çalışılan geleneksel yapıyı üretme konusunda din dolayısıyla kendilerine bir alan oluşturduklarını belirtti. Subaşı ise Anayasal bir kurum olarak varlığını sürdüren Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bugün gelinen noktada gündeme gelen tartışmalar eşliğinde “diğer” grup ve cemaatlerle olan ilişkisini, bu ilişkisinin dayandığı temelleri ve olası kamusal beklentileri tartıştı.
Çalıştayın öğleden sonraki oturumlarında, konunun daha odak şekilde tartışılabilmesi için tebliğ ve müzakereler üç dini grup üzerinden devam etti. İkinci oturumda Erciyes Üniversitesi’nden Prof. Dr. Celalettin Çelik ‘Nurculuktan Post-Nurculuğa: Gülen Cemaatinin Dönüşümü’ başlıklı tebliğini sundu. Çelik, sunumunda temel olarak Gülen Cemaatinin Nur hareketinden ayrılmasını ve cemaatin kendi içerisindeki dönüşümü, yapısal değişimi, sosyal tabanı, değerleri, dünya görüşü, siyasetle ilişkisi ve çalışmalarının eğitim, iktisat, medya, küreselleşme boyutlarına değindi.
Çalıştayın üçüncü oturumunda Prof. Dr. Mustafa Aydın ‘Süleyman Tunahan ve Süleymancılık’ başlıklı bildirisinde Süleyman Tunahan’ın hayatı ve mücadelesinden bahsettikten sonra Süleymancılığın ortaya çıkışı, tarihsel gelişimi, fikri ve manevi boyutu, örgütsel yapısı, sosyo-ekonomik ve siyasal konumunu tartıştı.
Çalıştayın son oturumu Süleyman Demirel Üniversitesi’nden Doç. Dr. Adem Efe’nin  ‘Tarikatten Cemaate Menzil’in Dönüşen Örgütsel ve Sosyal Yapısı’ başlıklı tebliği ile gerçekleşti. Efe, İslam dünyasında tasavvufi/dini sosyal hareketler açısından, köklü ve geniş bir kaynak olan Nakşibendîlik geleneğine bağlı olan Menzil cemaatinin değişim alanlarını analiz etti.
Oturumlardan sonra katılımcılar çalıştay kapsamında değerlendirmelerini dile getirdiler. Çalıştayın verimli geçtiğine değinen katılımcılar, çalışmanın Türkiye’deki diğer dini grupları da içine alan, derinlikli, hedefkitle, yapısal dönüşüm ve alan değişimlerinin de birlikte değerlendirilebileceği bir çalıştay düzenlenmesinin alana daha nitelikli çalışmalar kazandıracağını belirttiler.