Anadolu’daki Alıcı Satıcı İlişkilerinde Erdemli Ticaret
Yazar: Merve Bircan
İLEM İhtisas Yönetim Çalışma Grubu, 6 Nisan Cumartesi günü İLEM Sunumları kapsamında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nden Arş. Gör. Dr. Mahmut Sami İşlek’i ağırladı. İşlek “Anadolu’da ki Alıcı Satıcı İlişkilerinde Erdemli Ticaret” başlıklı bir sunum gerçekleştirdi. Bu sunum İşlek’in “Anadolu Pazar Sisteminde Alıcı ve Satıcı İlişkilerinin Analizi” başlıklı doktora tezinden uyarlanmıştır.
İşlek, sunumuna pazarlamada pazar ilişkilerine yönelik iki temel yaklaşım bulunduğunu belirterek başlamıştır. Bunlar işlemsel ve ilişkisel yaklaşımlardır. Bu teorik yaklaşımlar Batılı bağlamlar çerçevesinde ortaya çıkmıştır ve bu yaklaşımların Anadolu’da Pazar ilişkisini açıklayabilmekten uzak yaklaşımlar olduğunu belirtmiştir. Anadolu da farklı tarihsel birikimden beslenen bir pazar pratiğinin günümüzde var olabileceğini, bu pazar pratiğinin görünür olduğunu fakat kavramsallaştırılması gerektiğini ifade etmiştir. Araştırmada pazarlama teorisi içerisinde Anadolu yaklaşımı ve erdem odaklılık olarak ifade edilen teorik yaklaşımların gerçekte var olup olmadığı test edilmiştir.
Araştırmanın temel soruları: “Anadolu’da ki toplumsal kültürel bağlam içerisinde yerleşik olan alıcı-satıcı ilişkileri hangi değerler temelinde oluşmakta ve Anadolu yaklaşımı diye ifade edilen yaklaşımı takip eden aktörler gerçekten var mı?” “Varsa o tarihsel birikim nasıl kendini gösteriyor, hangi değerlere sahip olarak alıcılar ve satıcılar ilişkilerini yürütüyorlar ve toplumsal kültür bunu ne kadar etkiliyor?” şeklindedir. Bu bağlamda araştırma için iki temel veri kaynağı kullanılmıştır. Bunlar; Türkiye’nin farklı şehirlerinde yapılmış mülakatlar, gözlemler, saha notları ve Türkiye’nin tanınmış iş adamlarının otobiyografileri, hatıraları gibi eserler şeklindedir.
İşlek, temelde 3 tane bulguya erişildiğini belirtmiştir. Bunlar: alıcı-satıcı ilişki odağının belirlenmesi, pazardaki aktörlerin alıcı-satıcı ilişkilerinde hangi temelle hareket ettikleri ve spesifik bir pazar ilişkisi türü olarak erdemli ticaret bulgusudur. Araştırmanın teorik katkısının ise erdemli ticaret bulgusu olduğunu belirtmiştir. Bir alıcı-satıcı türü olarak erdemli ticarette; sadece maddi çıkarları göz önünde bulundurmayan, aynı zamanda dünyevi kazançların ve çıkarların yerinde manevi ve uhrevi kazanımları elde etmeyi amaçlayan bir pazar ilişkisi pratiğinin var olabileceğini gösteren bulgular elde edilmiştir. Erdemli ticaretin kaynaklarının din, kültür ve iş yapma kültürü olduğu görülmüştür. İşlek pazarda görülen diğerkâm davranışların, dürüstlüğün, kanaatkarlığın, samimiyetin ve sözünü yerine getirme gibi davranışların erdemli ticaret pratiği olduğunu ifade etmiştir.
Alanında teorik katkı sağlamış olan bu çalışmanın sunumu, katılımcılar tarafından ilgiyle takip edilmiş ve soru cevap kısmında araştırmayla ilgili daha detaylı tartışmalar yapılmıştır. Bu sunumun katılımcılara alan açısından yeni bir bakış açısı kattığı, aynı zamanda araştırma yöntemi olarak da iyi bir örnek teşkil ettiği düşünülmektedir. Bu bağlamda sunumun verimli geçtiği düşünülmektedir.
Mahmut Sami İşlek 
İLEM Sunumları 153
