İstanbul Sokaklarının Süsü Çeşmeler
Hazırlayan: Esra Kamacı
Osmanlı-Türk kültüründe kutsal olarak kabul edilen, temizliğin ve maneviyatın vazgeçilmez bir parçasını oluşturan çeşmeler aynı zamanda İstanbul’un farklı semtlerini süsleyen sanat eserleridir. Toplumsal bir mekan olan çeşmelere ilişkin yazılanlara göz atmaya ne dersiniz?
İsmail Şaşmaz “Osmanlı’dan Günümüze Tarihi Miraslar: Çeşmeler” yazısında Alman Çeşmesi’nin tarihini anlatıyor. “İstanbul’da Sultan Ahmed Meydanı’nda Sultan I. Ahmed Türbesi’nin karşısında yer alan tarihi çeşme Alman imparatoru II. Wilhelm’in Sultan’a ve İstanbul’a hediyesidir.”
Topkapı Sarayı’nın girişi ile Ayasofya arasında yer alan III. Ahmed Çeşmesi Tohum dergisi kapağında yer alıyor. Aynı sayıda III. Ahmet Çeşmesi’ne dair yazı yer alıyor. “Türk İstanbul’un eşsiz güzellikte bir abidesi, çeşme yapısı sanatının Türk Rokokosu üslubunda bir şaheserdir.”
Yeniden Milli Mücadele dergisinin 1976 Haziran sayısı Sultanahmed Çeşmesi isimli içeriği ile çeşmenin o günkü halinin içler acısı olduğunu belirtiyor. Yazıda Sultanahmed Çeşmesi olarak anılan III. Ahmed Çeşmesi’nin durumu sitemkar bir dille aktarılıyor.
Üsküdar’da yer alan III. Ahmed Meydan Çeşmesi Can Alpgüvenç tarafından ele alınıyor. “…bu abidevi meydan çeşmesi 1728-29 tarihleri arasında Sultan III. Ahmed tarafından annesi Rabia Gülnuş Sultan’ın ruhu için Hassa Mimarı Kayserili Mehmed Ağa’ya yaptırılmıştır.”
Selahattin Bilginer, Dr. Hermann Starck’ın İstanbul Günlüğü’nden aktarmalar yaptığı “Çeşme Kitabelerinde Sümbül Sinan’dan Şefaat Dilemek Adetmiş” yazısında Koca Mustafa Paşa’da her sokakta sebilin yer aldığını ve bu sebillerin Sümbül Sinan’a nazır olduğunu ifade ediyor.
İstanbul’un çeşmeleri tarihi bir yolculuk yapmayı mümkün kıldığı gibi, estetik bir değere de sahip. “Çeşmelerimiz” yazısı ile Mustafa Aydemir, İstanbul’un çeşmelerinin önemini aktarıyor. Yazar, çeşmelerimizin özensizliğini eleştirirken güzelliklerine de değiniyor.
İstanbul’un çeşmelerine ve çeşme kültürüne ilişkin daha pek çok yazıya İDP Kataloğundan ulaşabilirsiniz.
