Anlamın Sesi: Yahya Kemal Beyatlı’nın Şiir Estetiği
Anlamın Sesi: Yahya Kemal Beyatlı’nın Şiir Estetiği, Alphan Akgül, 13 Aralık 2014 Cumartesi, 16.30
29 Mayıs Üniversitesi’nden Alphan Akgül, 13 Aralık 2014’te İlmi Etüdler Derneği’nde “Anlamın Sesi: Yahya Kemal Beyatlı’nın Şiir Estetiği” isimli kitabının sunumunu gerçekleştirdi.
Akgül konuşmasının başında modern şiiri tanımlayarak, Yahya Kemal’in şiirinin anlaşılmasında bu çerçeveyi çizmenin önemine dikkat çekti. Yahya Kemal’i modern bir şair olarak değerlendiren eleştirmenlerin onun Stéphane Mallarmé’den yaptığı “Şiir fikirlerle değil kelimelerle yazılır” alıntısından yola çıkarak Yahya Kemal’in şiirlerindeki sembolik görüşü Stéphane Mallarmé ile ilişkilendirdiklerini fakat bunun dar bir bakış açısı olduğunu ifade etti. Yahya Kemal’in modern bir şair olup olmadığının tespit edilmesinde Akgül’e göre önemli olan, modernin nasıl tanımlandığıdır. Akgül, Yahya Kemal’i modernist perspektife oturtmanın hata olacağını da vurguladı.
Akgül’e göre, Mallarmé hiçliğe odaklanmış bir şairdir, hiçbir şey söylemeden şiir yazan biridir. Bu incelik görülmezse Mallarmé Yahya Kemal ile ilişkilendirilir ve büyük bir hata yapılmış olur. Çünkü Yahya Kemal’in şiiri insanla, tarihle ve argümanlarla ilgilidir.
Yahya Kemal’in şiirindeki anlama verilen öneme dikkat çeken Akgül, Yahya Kemal’in şiir anlayışında mana ve veznin zıtlık ifade etmediği, tersine veznin anlamı derinleştirmekte bir araç olarak kullanıldığına dikkat çekti.
Alphan Akgül’e göre, Yahya Kemal bir anlam şairidir yani şiirinde mana ön plandadır. Şair, didaktik tarafı yoğun olan ve en lirik şiirlerinde bir fikri iletmeye çalışan biridir. Ayrıca “Ok” şiiri hariç tüm şiirlerini aruzla yazmıştır. Aruzdan kopan bir şair değildir. Yahya Kemal veznin ahenk sağladığını itiraf etmiş, o yüzden vezni bırakmadığını ifade etmiştir.
Akgül, lafız ve mananın birbirine karşıt şeyler olmadığını, buna rağmen konuya hatalı bakış açısıyla yaklaşıldığını belirtti. Lafız olmadan zaten düşünülemeyeceğini, dil olmadan mananın iletilemeyeceğini dile getiren Akgül, Yahya Kemal’in dile hassasiyet göstermesinin anlamının manayı en etkili şekilde öne çıkarma arzusuyla ilişkilendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Yazara göre, şiir dili sadece vezinle, ses özellikleriyle, imajla vb. açıklanabilir bir şey değildir. Bunların tamamı ya da biri şiirin içinde bir görev üstlenir ve o öne çıkar. Yahya Kemal’in birçok şiirinde veznin de koordine edici özellikleri belirir. Onun şiirinde deruni ahenk vardır ve bu kompozisyon vezinle desteklenir.
Yahya Kemal, Türk İslam cemaat sentezi içinde görülmektedir. Şiirleri tek tek incelendiğinde lokali aşan, tamamen evren içindeki bireyi anlatan evrensel bir yönünün de olduğu göz önünde tutulmalıdır. Bu durum şairin özellikle deniz temalı şiirlerinde daha net biçimde görülebilmektedir.
Yahya Kemal’in şiirlerinden aliterasyon örnekleri vererek sunumuna devam eden Akgül, Yahya Kemal Beyatlı’dan alıntıladığı şiir örnekleri ile anlatımını zenginleştirerek sunumu sonlandırdı.
