Ramazan’ın Işıltısı Mahyalar
Hazırlayan: Esra Kamacı
Merhametin, iyiliğin, bereketin dirildiği Ramazan ayına kavuşmanın sevincini yaşıyoruz. Ramazanla birlikte Osmanlı geleneği olan ışık sanatı mahyalar da şehirlerimizi süslemeye başladı. Mahya geleneğinin hikayesine ve mahiyetine göz atmaya ne dersiniz?
İsmail Kara, “Müslüman İstanbul’a Mahsus Bir Gelenek: Mahya” yazısında mahyaya dair birçok konuya değiniyor. “Mahya ve mahyacılık mesleğinin ilham kaynağı hep İstanbul olmuştur. Ona İstanbul’a mahsus bir zevk ve meslek hatta bir şehir tasavvuru ve şehrayin dense yanlış olmaz.”
Yılmaz Önge, Selamet dergisinde mahya geleneğinin Osmanlı’dan bu yana nasıl süregeldiğini anlatıyor. Önge, mahya geleneğinin ortaya çıkışına dair rivayetleri sıralarken mahyayı “Ramazan gecelerine Türk zevkinin getirdiği dahiyane yenilik” olarak tanımlıyor.
“Mahyacılığımız Tarihe Karışıyor” yazısı ile Kemal Şensoy, mahyacılığın bir iş alanı olduğu zamanlara değiniyor. “Eskiden mahyacılık başlı başına hüner isteyen bir işti.” Şensoy, İstanbul’da mahyacılık ile ünlenmiş kişilerin bulunduğu zamanlara yolculuk imkanı sunuyor.
Gaffar Tetik, “Mahyalar ve Kandiller” yazısı ile mahya geleneğinin Ramazan ayı boyunca yüreklerde ve gözlerde bıraktığı etkiden söz ediyor. “Bunlar (mahyalar), göz zevkini inanç zenginliğine ilmik ilmik, gergef gergef işleyen birer yıldız topudur.”
Alaattin Karaca, “Modern Zamanlarda Eski Ramazanları Hatırlamak” yazısında Ramazan telaşından mahya geleneğine eski Ramazanları hasretle anıyor. Karaca Ramazan’ın eski güzelliğini yitirdiğine yönelik fikrini günümüzün koşturmacası ile ilişkilendirerek destekliyor.
Mahyalar, Ramazan iklimini güçlendiren yapılar olmakla birlikte zamanın ideolojik havasına dair de bilgi sunmaktadır. Ali Tarık Parlakışık, “Cami Mahyalarında İttihatçi Gelenek ve Diyanet” yazısında resmi ideolojinin mahya ve hutbelerdeki yansımalarını örnekleri ile açıklıyor.
“Irkçı Mahyalara Son” haber başlığı ile Genç Yaklaşım dergisi de mahyalarda ideolojik bir zemine oturan ifadelerin yer almasını dönemin örneklerini sunarak kınıyor.
Güzellikleri ile gözlerimize; içerikleri ile gönüllerimize hitap eden, Ramazan ayının en güzel habercilerinden olan mahyalar 450 yıldır devam eden bir gelenek olarak varlığını sürdürüyor.
Ramazan ayına ve mahya geleneğine ilişkin daha pek çok yazıya İDP kataloğundan ulaşabilirsiniz.
https://katalog.idp.org.tr/arama?query=mahya+gelene%C4%9Fi&order_by=match…
